Koe no Katachi | A Silent Voice

Αν θα έπρεπε να ξεχωρίσω μια βασική διαφορά που έχουν τα anime και τα manga για εμένα είναι ότι για κάποιον λόγο μπορώ να κρατήσω τον αριθμό των πρώτων υπό έλεγχο χωρίς να στοιβάζω διάφορους μισοτελειωμένους τίτλους που πολλές φορές ξεχνώ ότι υπάρχουν. Σε αντίθεση, λίγο ο ρυθμός μετάφρασης ενός manga, λίγο ότι στην πορεία μπορεί να χάσω το ενδιαφέρον μου ή να μην βρίσκω αρκετό χρόνο γι’ αυτήν έχει ως αποτέλεσμα να συσσωρεύονται αρκετά κεφάλαια που μου φαίνονται πολλά για να τα αποφασίσω να τα διαβάσω. Τίτλοι manga στοιβάζονται ο ένας μετά τον άλλον σε μια λίστα που δεν έχει τελειωμό με την ελπίδα ότι κάποια στιγμή θα τους τελειώσω μόνο για συνειδητοποιήσω ότι έχω ξεχάσει σημαντικά στοιχεία της πλοκής και να πρέπει να ανατρέχω σε προηγούμενα arcs. Πιστεύω ότι δεν πρέπει να είναι κάτι σπάνιο και ότι όλοι λίγο πολύ έχουν ζήσει κάτι παρόμοιο, γι’ αυτό και το τελευταίο διάστημα προσπαθώ να αγγίζω μόνο τίτλους που είχα για καιρό στη λίστα αυτών που ήθελα να τελειώσω κι έχουν πια ολοκληρωθεί.

Ένας από αυτούς τους τίτλους λοιπόν ήταν και το “Koe no Katachi” ή “A Silent Voice” κατά την αγγλική του έκδοση. Τον τίτλο αυτό τον είχα συναντήσει για πρώτη φορά ως one shot, πίσω στο 2013 όταν για πρώτη φορά δημοσιεύτηκε η μετάφραση του και ο τίτλος έγινε σύντομα πολύ γνωστός ανάμεσα στους φίλους των manga λόγω του θέματος του. Το one shot της σειράς βέβαια είχε δημοσιευτεί αρκετά χρόνια νωρίτερα, τον Φεβρουάριο του 2011, στις σελίδες του περιοδικού Bessatsu Shounen Magazine. Η θεματολογία του απέσπασε μεν καλές κριτικές αλλά δυσκόλεψε τον τίτλο να βρει ένα σπίτι. Τελικά άρχισε να δημοσιεύεται στο περιοδικό Weekly Shounen Magazine τον Αύγουστο του 2013 μέχρι και τον Νοέμβριο του 2014 με τη σειρά να κερδίζει πολλές υποψηφιότητες και διακρίσεις και να προσφέρει στη δημιουργό του Oima Yoshitoki το βραβείο του “Νέου Καλλιτέχνη” στα 19α βραβεία Osamu Tezuka την περασμένη χρονιά.

Η ιστορία του Koe no Katachi ξεκινάει με τους πρωταγωνιστές μας στο δημοτικό. Εκεί ο μικρός ακόμα Ishida Shouya περνάει τις μέρες του προσπαθώντας να βρει έναν τρόπο να διαλύσει την ανία του. Οι μέθοδοι που ακολουθεί είναι παράτολμοι και πηγάζουν από τη ξεγνοιασιά της ηλικίας του όμως καταφέρνουν να τον κρατούν απασχολημένο. Όλα αλλάζουν όμως όταν έρχεται στο σχολείο μία νέα συμμαθήτρια. Το κοριτσάκι συστήνεται στους συμμαθητές του ως Nishimiya Shouko και οι συμμαθητές της με έκπληξη ανακαλύπτουν είναι κωφή.

Ο Shouya βρίσκει το γεγονός αυτό ιδιαίτερα ενδιαφέρον κι αστείο και σύντομα συμπεραίνει ότι ανακάλυψε ένα νέο παιχνίδι για να τον κρατάει απασχολημένο. Αρχίζει έτσι με αγενή πειράγματα προς τη νέα του συμμαθήτρια που προκαλούν τον κρυφό γέλωτα των συμμαθητών του και ενθαρρύνουν τον Shouta, που θεωρεί ότι έχει την επιβράβευση όλων, όμως στη συνέχεια επεκτείνονται και το θέμα αποκτά δραματική έκβαση. Σύντομα όλη η τάξη είναι συνένοχη και όλοι συμμετέχουν στα βασανιστήρια και στις κοροϊδίες απέναντι της. Ο εκφοβισμός τους και η κακή τους συμπεριφορά απέναντί της παίρνει τέτοια έκταση που η οικογένεια της Shouko τελικά επικοινωνεί με το σχολείο.

Βέβαιος ότι οι υπόλοιποι θα παραδεχτούν τη συμμετοχή τους στην υπόθεση σύντομα ανακαλύπτει ότι όχι μόνο δεν είναι έτοιμοι να παραδεχτούν κάτι τέτοιο αλλά στρέφουν και όλο το φταίξιμο επάνω του. Ο Shouta τελικά καταλήγει το μαύρο πρόβατο της τάξης και ξαφνικά από θύτης γίνεται θύμα. Το κοριτσάκι κάνει μεταγραφή σε διαφορετικό σχολείο και ο Shouta βρίσκεται αντιμέτωπος με τις συνέπειες των πράξεων του, οι οποίες των κυνηγούν και στα μετέπειτα βήματα του, όταν ο εκφοβισμός των συμμαθητών του στρέφεται ολοκληρωτικά επάνω του. Έχοντας συνειδητοποιήσει το λάθος του ο Shouta αρχίζει να μαθαίνει τη νοηματική με μόνο σκοπό μια μέρα να συναντήσει τη Nishimiya και να της ζητήσει συγγνώμη.

Με αυτή την πολύ ενδιαφέρουσα ιστορία ξεκινάει λοιπόν το Koe no Katachi, ένα κομμάτι που είχε ήδη καλύψει το one shot το οποίο όμως τελείωσε με τη σκηνή μιας τυπικής συγχώρεσης. Το manga αυτή τη φορά όμως πάει ένα βήμα παραπέρα. Θα μπορούσαν να τελειώσουν όλα άλλωστε με μία απλή συγγνώμη; Ο Shouta εξάλλου σε έναν κόσμο που δεν έχει συγχωρήσει ακόμα τη συμπεριφορά του απέναντι στη Nishimiya. Οι παλιοί του συμμαθητές φροντίζουν γι’ αυτό με αρκετή επιμέλεια και ο Shouta μεγαλώνει αποξενωμένος και απομονωμένος από όλους.

Το γεγονός αυτό όχι μόνο τον οδηγεί να ζει με συμπτώματα κοινωνικού άγχους και κατάθλιψης αλλά και στην απόφαση του να αυτοκτονήσει. Η απόφαση του αυτή ανατρέπεται όταν συναντά τελικά τη Nishimiya και προς έκπληξη του δέχεται μία πολύ θετική αντιμετώπιση όταν της ζητάει συγγνώμη. Ωστόσο η ιστορία του Shouta όπως είπαμε δεν τελειώνει εκεί. Αποφασισμένος καθώς είναι να επανορθώσει για τη συμπεριφορά του στο δημοτικό αποφασίζει να βοηθήσει τη Nishimiya όσο το δυνατόν περισσότερο για να φτάσει στη λύτρωση παρότι ξέρει ότι τίποτα δεν μπορεί να αλλάξει το παρελθόν.

Παρότι όμως ο Shouta είναι αποφασισμένος να αλλάξει σαν άνθρωπος δεν είναι ακόμα έτοιμος να αντιμετωπίσει τους ανθρώπους γύρω του τους οποίους δεν είναι σε θέση να κοιτάξει στα μάτια αλλά ούτε και να δει αυτό που πραγματικά είναι. Η απεικόνιση του άγχους του Shouta γίνεται με έναν αρκετά ιδιαίτερο κι έξυπνο τρόπο από τη mangaka. Ο αναγνώστης μοιράζεται την εμπειρία αυτή του Shouta βλέποντας φίλους και συμμαθητές με ένα τεράστιο “Χ” στο πρόσωπό τους. Σε αυτό το σημείο θα μπορούσαμε να πούμε ότι η προσπάθεια του παραμένει ακόμα σε επιφανειακό σημείο, όχι γιατί η αντιμετώπιση του άγχους είναι κάτι που μπορεί να αντιμετωπίσεις από τη μία μέρα στην άλλη αλλά γιατί η μετάλλαξη του βρίσκεται ακόμη σε μεσαίο στάδιο καθώς ο Shouta συνεχίζει ασυνείδητα να παραμένει μέσα στο κουκούλι του και να μην τολμάει να γνωρίσει καλύτερα το περίγυρο του.

Η αλλαγή αρχίζει ουσιαστικά όταν στο προσκήνιο έρχονται νέα αλλά και παλιά άτομα που έπαιξαν ρόλο σε αυτή την ιστορία. O Shouta αποκτά έναν νέο φίλο και στη συνέχεια προσπαθεί να φέρει τη Nishimiya σε επαφή με τη μόνη συμμαθήτρια της από την οποία είχε καλές αναμνήσεις. Η προσπάθεια του όμως αυτή όπως και το γεγονός ότι για πρώτη φορά μετά από πολλά χρόνια τον πλησιάζει ένας συμμαθητής του φέρνουν τον Shouta αντιμέτωπο και με άλλα πρόσωπα που είχαν παίξει καταλυτικό ρόλο στη παιδική του ηλικία. Ο Shouta βρίσκει τελικά τον εαυτό του διχασμένο ανάμεσα στην ευκαιρία που του δίνεται να διασκεδάσει και να συναναστραφεί με άλλους μετά από τόσο καιρό και στο γεγονός ότι η εμπειρία του αυτή δεν του φαίνεται σωστή και δεν είναι κάτι παραπάνω από μία επιφανειακή φιλία. Εκεί πρέπει για πρώτη φορά να απαντήσει στον εαυτό του αν πρέπει να παραμείνει σε κάτι επιφανειακό και να επιστρέψει στον παλιό του εαυτό ή να αναζητήσει κάτι πιο αληθινό.

Ο Shouta τελικά επιλέγει το δεύτερο και ο ασκός του Αιόλου φυσικά δεν αργεί να ανοίξει. Από μέσα του ξεπηδούν όλες οι αναμνήσεις, η οργή και οι παρεξηγήσεις που τα παιδιά φύλαγαν μέσα τους τόσα χρόνια μετά από μια φιλία που είχε αυτοκαταστραφεί. Μπορεί τελικά μια κατεστραμμένη φιλία να χτιστεί από την αρχή όπως και να έχει; Η σειρά είναι δράμα με όλη την έννοια της λέξης και οι συμπεριφορές των παιδιών είναι και οι ίδιες ιδιαίτερα δραματικές. Ωστόσο αντίθετα με αντίστοιχες σειρές ο θυμός που κρύβουν μέσα τους αλλά και ο εαυτός που βγάζουν προς τα έξω πηγάζει από κάτι πολύ πιο βαθύ. Ίσως αυτός να ήταν και ο λόγος που προσωπικά βρήκα το ξέσπασμα τους αυτό περισσότερο ρεαλιστικό παρά υπερβολικό σε βαθμό που θα μπορεί να απωθήσει κάποιον αναγνώστη.

Η απεικόνιση των παιδιών μάλιστα θα έλεγα ότι είναι από τις πιο ρεαλιστικές απεικονίσεις μικρών παιδιών σε σειρές manga που έχω συναντήσει. Πίσω από τις χαριτωμένες σκηνές και τις κωμικές αντιδράσεις υπάρχει κι ένας άλλος κόσμος που είναι πολύ πιο σκληρός και βίαιος όσο αθώος κι αν φαίνεται. Οι πρωταγωνιστές καλούνται τελικά να αντιμετωπίσουν τον πραγματικό εαυτό που έκρυβαν μέσα τους κάτω από τη δημόσια εικόνα τους και να δείξουν την πιο άσχημη και πιο εγωιστική μορφή τους αναλογιζόμενοι τόσο τον παλιό όσο και τον τωρινό εαυτό τους, πράγμα που όμως τους οδηγεί να συμβιβαστούν με την πλευρά που τόσο καιρό προσπαθούσαν να καταπνίξουν αλλά και να έρθουν πρόσωπο με πρόσωπο με τα γεγονότα που προσπαθούσαν για πολύ καιρό να ξεχάσουν.

Ακριβώς εξαιτίας αυτής της εγωιστικής πλευράς των περισσότερων χαρακτήρων και τα έντονα ξεσπάσματα της προσωπικότητάς τους πιθανότατα να δοθεί η εντύπωση ότι ο χαρακτήρας της Shouko δεν εξίσου ανεπτυγμένος συγκριτικά. Παράπονα απέναντι στον πράο χαρακτήρα της εκφράζουν άλλωστε και χαρακτήρες μέσα στις σελίδες της ιστορίας. Κατά πόσο ισχύει ή όχι αυτό νομίζω μπορεί να το απαντήσει ο εκάστοτε αναγνώστης. Παρότι ο κυνικός μου εαυτός πιστεύει ότι, ναι, η Shouko πράγματι θα μπορούσε και ίσως θα έπρεπε να έχει ένα δικό της ξέσπασμα δεδομένου ότι η μοναδική φορά που έδειξε ένα ίχνος επιθετικότητας ήταν στο δημοτικό και μετά από πολύ έντονη πρόκληση, ίσως στα πρώτα στάδια της ιστορίας να έδωσε άφεση αμαρτιών πολύ εύκολα. Ωστόσο αν σύνολο είχε καλύτερη ανάπτυξη συγκριτικά με τα υπόλοιπα παιδιά των οποίων την οπτική γωνία γνωρίσαμε πολύ αργότερα μέσα στη σειρά κι αυτό γιατί η συμπεριφορά της αυτή εξηγείται εξηγείται μεν σταδιακά αλλά σε πολύ μεγάλο βαθμό στη συνέχεια της ιστορίας. 

Αν ο αναγνώστης μπει στη διαδικασία να γυρίσει πίσω θα συνειδητοποιήσει ότι η Shouko από την αρχή ως το τέλος της ιστορίας είναι ένα ιδιαίτερα ενοχικό άτομο και όχι με τη ρηχή έννοια της λέξης: είναι ένα άτομο που νιώθει βάρος για τους άλλους αλλά και ενοχές ακόμα και για την ίδια της την ύπαρξη, στοιχεία χαρακτήρα τα οποία μοιράζεται και ο Shouta αλλά τα αντιμετωπίζει με διαφορετικό τρόπο. Δεν θα αποκαλύψω περισσότερα στοιχεία της πλοκής αλλά δεν είναι δύσκολο να καταλάβεις τους λόγους που την οδήγησαν σε αυτό τον τρόπο σκέψης. Η ενοχική της αυτή στάση και η εσωτερική προδιάθεση να ευχαριστεί τους άλλους εκφράζεται κυρίως μέσω των εκφράσεων του προσώπου της τη στιγμή που υστερεί απέναντι σε άλλους χαρακτήρων λόγω των πολύ περιορισμένων διαλόγων της. Δεν είναι λίγες οι φορές που το χαμόγελο της είναι βεβιασμένο ή που η στάση του σώματος της προδίδει διαφορετική ψυχική κατάσταση από αυτή που δείχνει επιφανειακά. “Η μορφή της φωνής σου” είναι η μετάφραση του ιαπωνικού τίτλου αυτολεξεί κι ας μην ξεχνάμε ότι η φωνή της Shouko μόλις που είχε αρχίσει να παίρνει μορφή στα μάτια του πρωταγωνιστή.

Ίσως λόγω αυτών των συμπεριφορών σε μία σειρά που η παρουσία των γονιών (με δυο μόνο εξαιρέσεις) είναι ανύπαρκτη η παρουσία τους είναι τόσο έντονη. Είναι όλα αυτά τα ανεπαίσθητα στοιχεία που μπορούμε να ανακαλύψουμε στα λόγια των υπόλοιπων παιδιών που μπορούν να δώσουν μία θολή αλλά επαρκή εικόνα για τον τρόπο με τον οποίο έχουν μεγαλώσει. Από υπόνοιες για μια αυστηρή οικογένεια στοχευμένη στην εκπαίδευση, για βίαιες συμπεριφορές στο σπίτι, πλούσια οικογένεια με ελάχιστους δεσμούς που κάνει το παιδί να αναζητά προσοχή, όλες αυτές οι μικρές λεπτομέρειες που μπορούν να σου δώσουν μία πιο γενική εικόνα για τον κάθε χαρακτήρα. Υπάρχουν διάφορα άρθρα για το πώς οι συμπεριφορά των γονέων μπορεί να επηρεάσει το παιδί και να το οδηγήσει σε μορφές εκφοβισμού στο σχολείο και οι περιπτώσεις που αφήνονται να υπονοηθούν μέσα στη σειρά είναι από τα πιο τρανταχτά παραδείγματα σε αυτές τις περιπτώσεις.

Λένε ότι η συμπεριφορά εξαρτάται τόσο από το σπίτι όσο και από το σχολείο και το σχολικό περιβάλλον δεν θα μπορούσε να μείνει ανέγγιχτο μέσα σε μια τέτοια ιστορία. Καταλυτικό ρόλο σε όλη την υπόθεση έπαιξε η στάση του δασκάλου από τα πρώτα κιόλας στάδια. Δεν είναι σπάνιο φαινόμενο οι δάσκαλοι να κάνουν τα στραβά μάτια σε πολλές τέτοιες περιπτώσεις, τι γίνεται όμως όταν παραμένουν φανερά αμέτοχοι και σχεδόν συμβάλλουν σε αυτό με τη σιωπηλή τους στάση μένοντας μόνο σε απλές και σχετικά ανούσιες επιπλήξεις; Δύο δασκάλους γνωρίζουμε μέσα στη σειρά οι οποίοι έχουν εντελώς διαφορετική αντιμετώπιση επάνω στο θέμα και η αντίθεση τους αυτή εξυπηρετεί δύο διαφορετικούς σκοπούς, τόσο για να δείξει τη διαφορετικότητα τους και την αντίληψη τους για την εκπαίδευση όσο και για να δείξει τη δύναμη που έχει μία πιο αυταρχική και πιο δυναμική παρουσία ενός ενήλικα. Τα παιδιά τελικά ακολουθούν το παράδειγμα του δασκάλου της τάξης τους που φαίνεται πιο σίγουρος στις μεθόδους του, τους αφήνει περιθώριο να επιλέξουν την εύκολη λύση και να μη διορθώσουν τη συμπεριφορά τους αλλά και να μεταφέρουν τελικά το φταίξιμο στον συμμαθητή τους τη στιγμή που και ο ίδιος ο δάσκαλος κάνει το ίδιο πείθοντας τον εαυτό τους ότι πράγματι αυτό ήταν το σωστό.

Τρεις ακόμη ενήλικες γνωρίζουμε σε αυτή τη σειρά και οι δύο είναι από τη μεριά της Nishimiya. Η γιαγιά και η μητέρα της δύο γυναίκες που μεγαλώνουν μόνες δύο κορίτσια έχουν εντελώς διαφορετική στάση απέναντι στην κατάσταση. Κι ενώ η πρώτη παραμένει ψύχραιμη και προσπαθεί να δει πιο θετικά τη ζωή η δεύτερη έχει ψυχρανθεί και σκληρύνει από την προκατάληψη που έχει βιώσει τόσο η κόρη της όσο και η ίδια επί πολλά χρόνια οδηγώντας της σε μια πιο σκληρή στάση αλλά και ακόμα και μια πιο άδικη αντιμετώπιση απέναντι στη μικρότερη κόρη της. Η μητέρα της Nishimiya έρχεται σε αντίθεση με αυτή του Shouta που μεγαλώνει επίσης μόνη της δύο παιδιά χωρίς να έχει χάσει ωστόσο την εμπιστοσύνη στους γύρω της. Οι δύο αυτές γυναίκες τελικά βρίσκουν χώρο παρά τις διαφορές τους να μιλήσουν και να ανακαλύψουν τα κοινά που έχουν μεταξύ τους.

Το Koe no Katachi είναι μία σειρά που θέτει πολλά ερωτήματα πίσω από την ιστορία ωρίμανσης ενός χαρακτήρα. Από ένα σχολικό αλλά και οικογενειακό περιβάλλον που είναι απροετοίμαστο όχι μόνο για περιπτώσεις εκφοβισμού αλλά και γενικά απέναντι στη διαφορετικότητα. Από τα παιδιά μέχρι τους δασκάλους, είναι φανερό ότι κανένας δεν ήταν προετοιμασμένος τόσο ψυχικά όσο και πρακτικά να αντιμετωπίσουν την περίπτωση της Shouko, κάτι που σε αντίθεση περίπτωση ίσως να μην κάλυπτε το κομμάτι της προκατάληψης αλλά πιθανότατα θα μείωνε τις παρεξηγήσεις και θα έδινε λύσεις σε πιο καθημερινά θέματα. Όσοι έχουν ή θα έχουν τη τύχη ή τη δυνατότητα να εργαστούν στον τομέα της εξυπηρέτησης πελατών, των πωλήσεων ή σε οποιοδήποτε άλλο τομέα που απαιτείται επαφή με τον πελάτη αργά ή γρήγορα θα βιώσουν πόσο αδύναμος μπορεί να νιώσεις όταν αδυνατείς να εξυπηρετήσεις κάποιον που αδυνατεί να σου μιλήσει και πόσο μειωμένη είναι η αξία των βασικών γνώσεων της νοηματικής γλώσσας μέσα στην εκπαίδευση όλων των πολιτών.

Τελικά είμαστε όλοι αθώοι απέναντι σε τέτοιες καταστάσεις; Σίγουρα πολλοί θα μπορούσαν να ανακαλέσουν περιπτώσεις στις οποίες δέχτηκαν οποιαδήποτε μορφή bulling αλλά πόσες φορές κοιτάμε πίσω για να θυμηθούμε πόσες φορές μείναμε αμέτοχοι απέναντι σε τέτοιες συμπεριφορές είτε για να προστατέψουμε τον εαυτό μας είτε επειδή πιστεύαμε ότι δεν έχει καμία σχέση μαζί μας; Πόσες φορές επανορθώσαμε γι’ αυτό; Τι κάνουμε τώρα; Τι άλλαξε; Σε τι σημείο μπορεί να φέρουν έναν άνθρωπο τέτοιες καταστάσεις; Το “A Silent Voice” είναι αν μη το άλλο μια σειρά που σου δίνει τροφή για σκέψη σε συνδυασμό με ένα αρκετά όμορφο σχέδιο που εστιάζει στις εκφράσεις των συναισθημάτων των χαρακτήρων του.

Αν θα έπρεπε να αναφέρω κάποια παράπονα αυτό μάλλον και με μια μικρή επιφύλαξη θα ήταν ότι η σειρά χρειαζόταν λίγο μεγαλύτερη έκταση. Θα ήθελα να δω τους χαρακτήρες να αλληλεπιδρούν λίγο περισσότερο αφότου ανακάλυψαν τον εαυτό τους και ίσως να δω μια τελευταία εικόνα από φιλίες των οποίων το γυαλί παρέμεινε ραγισμένο αν και το στοιχείο αυτό ήταν αρκετά ρεαλιστικό από μόνο του. Παρότι δεν το θεωρώ αρνητικό, η ιστορία θα απογοητεύσει οποιονδήποτε περιμένει ρομαντικές εξελίξεις καθώς ρομαντικά στοιχεία υπάρχουν αλλά δεν αποτελούν το επίκεντρο της ιστορίας. Σαν σύνολο όμως είναι μία ιστορία στην οποία αξίζει να δοθεί μια ευκαιρία για ανάγνωση.

Λόγω της ιδιαίτερης θεματολογίας του η σειρά διαδόθηκε εύκολα στο δυτικό κοινό που την αγάπησε από τα πρώτα της κιόλας κεφάλαια. Έτσι η σειρά απέκτησε γρήγορα τόσο ψηφιακή όσο και φυσική έκδοση στα αγγλικά. Ο τίτλος διανέμεται επίσημα από το Crunchyroll σε μορφή streaming για premium χρήστες ενώ οι τέσσερις πρώτοι τόμοι κυκλοφορούν από τη Kodansha σε μορφή ebook αλλά και σε φυσική έκδοση. Αναμένεται επίσης και η μεταφορά του σε anime. Η ταινία θα προβληθεί τον ερχόμενο Οκτώβριο με το γνωστό studio KyoAni να έχει αναλάβει το έργο.

Enjoyment: 8

Worth Reading: 9